Στον καρκίνο, το περιεχόμενο της διατροφής σε πρωτεΐνη επηρεάζει σημαντικά την θρέψη και συγκεκριμένα την ποσότητα της μυϊκής μάζας των ασθενών. Αυτή με την σειρά της, επηρεάζει την ανοχή και την μέγιστη δόση της χημειοθεραπευτικής αγωγής και τελικά την έκβαση της νόσου.
Οι ανάγκες των ασθενών με καρκίνο σε πρωτεΐνη
Η διατροφή του ογκολογικού ασθενούς πρέπει να παρέχει αυξημένα ποσά πρωτεϊνών σε σύγκριση με την διατροφή του γενικού πληθυσμού. Συγκεκριμένα, οι οδηγίες για τον γενικό πληθυσμό συστήνουν την παροχή 0,8-1,0g πρωτεΐνης/kg σωματικού βάρους. Αντίθετα, ο ογκολογικός ασθενής, σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες συστάσεις της Ευρωπαϊκής Εταιρίας Κλινικής Διατροφής πρέπει να λαμβάνει ημερησίως 1,0-1,5g πρωτεΐνης/kg σωματικού βάρους.
Οι αυξημένες ανάγκες των καρκινοπαθών σε πρωτεΐνη δεν οφείλονται στην μειωμένη ενδογενή σύνθεσή τους. Αντίθετα, ο οργανισμός είναι σε θέση να αξιοποιήσει επαρκώς την πρωτεΐνη που λαμβάνει ο ασθενής μέσω της διατροφής του. Όμως, η συνυπάρχουσα φλεγμονή απαιτεί από τον οργανισμό να συνθέσει μεγαλύτερες ποσότητες ορισμένων ειδικών πρωτεϊνών για να ανταποκριθεί σε αυτήν. Τις πρωτεΐνες αυτές ονομάζουμε πρωτεΐνες οξείας φάσης. Για να καλύψουμε λοιπόν αυτές τις ανάγκες, αυξάνουμε το πρωτεϊνικό περιεχόμενο της δίαιτας.
Ποια είδη πρωτεΐνης πρέπει να προτιμά ο ογκολογικός ασθενής
Τις πρωτεΐνες διακρίνουμε σε χαμηλής και υψηλής βιολογικής αξίας. Την διάκριση αυτή βασίζουμε στην σύνθεσή τους σε αμινοξέα που είναι τα δομικά συστατικά των πρωτεϊνών. Από τις πρωτεΐνες φυτικής προέλευσης (πχ από όσπρια, δημητριακά κτλ) λείπουν ορισμένα αμινοξέα που δεν μπορεί να συνθέσει μόνος του ο οργανισμός. Για τον λόγο αυτό τα ονομάζουμε απαραίτητα αμινοξέα και τις φυτικές πρωτεΐνες χαμηλής βιολογικής αξίας. Από την άλλη, τα ζωικά τρόφιμα περιέχουν αυτά τα αμινοξέα και λέμε ότι οι πρωτεΐνες τους είναι υψηλής βιολογικής αξίας.
Προκειμένου να καλύψουν επαρκώς τις πρωτεϊνικές τους ανάγκες, οι ασθενείς που πάσχουν από καρκίνο θα πρέπει να προτιμούν πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν στην διατροφή τους επαρκείς ποσότητες λευκού και κόκκινο κρέατος, ψαριών, αυγών, τυριού και γαλακτοκομικών προϊόντων.
Επίσης, τα ζωϊκά τρόφιμα είναι κατά κανόνα θερμιδικά πυκνά. Δηλαδή, περιέχουν αρκετές θερμίδες σε μικρή ποσότητα. Αυτό βοηθά στην επίτευξη θετικού πρωτεϊνικού αλλά και ενεργειακού ισοζυγίου γεγονός που επιτρέπει στον οργανισμό να αξιοποιήσει με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο τις πρωτεΐνες της διατροφής.
Μια ειδική κατηγορία αμινοξέων στις πρωτεΐνες υψηλής βιολογικής αξίας
Είναι τα λεγόμενα αμινοξέα διακλαδισμένης αλύσου ή αλλιώς BCAA. Αυτά είναι τρία και είναι η βαλίνη, η λευκίνη και η ισολευκίνη. Από τα τρία αυτά αμινοξέα η λευκίνη φαίνεται να παίζει αναβολικό ρόλο για τον οργανισμό. Αυτό το πετυχαίνει ενεργοποιώντας ένα βιοχημικό μονοπάτι μέσω ειδικών υποδοχέων με την ονομασία mTOR (mammalian Target Of Rapamycin). Για τον λόγο αυτό άλλωστε τα συμπληρώματα πρωτεΐνης περιέχουν αυτά τα τρία αμινοξέα και ιδίως την λευκίνη σε αυξημένες ποσότητες.
Παρόλα αυτά, η ESPEN στις τελευταίες οδηγίες που εξέδωσε το 2021 για την διατροφή στον καρκίνο δεν συστήνει την λήψη συμπληρωμάτων BCAA για την διατήρηση ή την αύξηση της μυϊκής μάζας. Αντίθετα, αναφέρει πως οι υπάρχουσες κλινικές μελέτες δεν δείχνουν ότι υπάρχει σαφές όφελος.
