Τα προβιοτικά στην ελκώδη κολίτιδα χρησιμοποιούνται συχνά προκειμένου να επιτευχθεί ύφεση της νόσου και διατήρησή της. Πόσο αποτελεσματικά είναι όμως στην πραγματικότητα;
Τι είναι τα προβιοτικά
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έδωσε τον ορισμό πως με τον όρο προβιοτικά εννοούμε ζωντανά, μη παθογόνα μικρόβια που λαμβάνουμε σε μορφή συμπληρωμάτων. Όταν μάλιστα τα χορηγήσουμε σε μεγάλες ποσότητες, τότε μπορούν να επιδράσουν ευεργετικά στην υγεία του ξενιστή.
Διακρίνουμε τα προβιοτικά με βάση το γένος, το είδος και το στέλεχός τους. Επίσης, στο εμπόριο υπάρχει πληθώρα συμπληρωμάτων προβιοτικών με σύνθεση που ποικίλει. Κατά κανόνα όμως περιέχουν ευεργετικά βακτήρια που συναντούμε και στην φυσιολογική χλωρίδα του εντέρου. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα βακτήρια του γένους Lactobacillus, Bifidobacterium και Saccharomyces.
Ποιος είναι ο ρόλος των προβιοτικών στην υγεία του ανθρώπου
Σε αδρές γραμμές μπορούμε να πούμε πως τα βακτήρια που αποικίζουν τον αυλό του εντέρου διακρίνονται σε αυτά που έχουν ευεργετική και σε αυτά που έχουν αρνητική επίδραση. Στην τροποποίηση αυτού του πληθυσμού άλλωστε στοχεύει και η χορήγηση προβιοτικών.
Στην πρώτη περίπτωση έχουμε την επονομαζόμενη συμβίωση που οδηγεί συμβάλλει στην εύρυθμη λειτουργία του ανοσοποιητικού, στην διατήρηση της ομοιοστασίας (ισορροπίας) μεταξύ των βακτηρίων στο έντερο και σε ρύθμιση των διεργασιών του μεταβολισμού. Αντίθετα, στην δεύτερη περίπτωση παρατηρείται δυσβίωση. Η δυσβίωση μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση ασθενειών ανοσολογικής αιτιολογίας (πχ ατοπία, άσθμα), εντερικών νοσημάτων (πχ φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου, ορθοκολικός καρκίνος) ή μεταβολικών νοσημάτων (πχ σακχαρώδης διαβήτης, παχυσαρκία κά).
Πως βοηθούν τα προβιοτικά
Αρχικά βοηθούν στην αύξηση του πληθυσμού των επωφελών βακτηρίων. Με τον τρόπο ανταγωνίζονται για θρεπτικά συστατικά με τα επιβλαβή βακτήρια. Τελικά, έτσι, εμποδίζουν την ανάπτυξη και επιβίωση των επιβλαβών βακτηρίων στον εντερικό αυλό. Επίσης, έχουν την ιδιότητα να ρυθμίζουν την απάντηση του ανοσοποιητικού συστήματος και με τον τρόπο αυτό βελτιώνουν την λειτουργία του βλεννογονικού φραγμού. Με απλά λόγια, εξασφαλίζουν πως τα επιβλαβή βακτήρια δεν θα περάσουν από τον αυλό του εντέρου στους ιστούς του σώματος ή στην κυκλοφορία του αίματος.
Έχουν θέση τα προβιοτικά στην θεραπεία για την ελκώδη κολίτιδα;
Σε αντίθεση με την νόσο του Crohn, στην ελκώδη κολίτιδα η χορήγηση προβιοτικών έχει θετική επίδραση. Συγκεκριμένα, είναι πιθανή η επίτευξη ύφεσης της νόσου ακόμη και μόνο με την χορήγηση προβιοτικών. Οι περιπτώσεις αυτές όμως αφορούν ήπιες μορφές της νόσου. Επίσης, εφόσον έχει επιτευχθεί ύφεση, η χορήγηση προβιοτικών μπορεί να αποτελέσει θεραπεία διατήρησής της. Μάλιστα, η αποτελεσματικότητά τους είναι παρόμοια με αυτή των φαρμάκων που χρησιμοποιούμε συχνότερα για τον σκοπό αυτό (5-Αμινοσαλικυλικά).
Προβιοτικά και ελκώδης κολίτιδα με J η S pouch
Μία ιδιαίτερη περίπτωση ελκώδους κολίτιδας είναι η πανκολίτιδα η οποία σχετικά συχνά οδηγεί στην χειρουργική αφαίρεση όλου του παχέος εντέρου (ολική κολεκτομή) και την δημιουργία προσωρινής ειλεοστομίας. Μετά το πρώτο χειρουργείο ακολουθεί ένα δεύτερο. Σε αυτό ο χειρουργός δημιουργεί με τεχνητό τρόπο μία διεύρυνση του λεπτού εντέρου που ονομάζουμε λήκυθο. Έπειτα, στο τρίτο και τελευταίο χειρουργείο στο οποίο αυτή η λήκυθος «ράβεται» (αναστόμωση) στον πρωκτό. Είναι η λεγόμενη δημιουργία pouch η οποία εάν γίνει δίκην σχήματος J ονομάζεται J-pouch ή εάν είναι σχήματος S ονομάζεται S-pouch. Στις περιπτώσεις αυτές λοιπόν, παρατηρούμε ορισμένες φορές την φλεγμονή της ληκύθου-pouch που οδηγεί σε εμφάνιση διαρροιών. Η χρήση των προβιοτικών λοιπών μπορεί να συμβάλλει στην πρόληψη εμφάνισης ή υποτροπής αυτής της φλεγμονής (ληκυθίτιδα)
Επίσημες συστάσεις για χρήση προβιοτικών σε ελκώδη κολίτιδα και νόσο του Crohn
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Εντερικής και Παρεντερικής Διατροφής προτείνει τη χρήση προβιοτικών ως θεραπεία διατήρησης της ύφεσης στην ελκώδη κολίτιδα. Επίσης, συστήνει την χρήση προβιοτικών ως μέσο πρόληψης της φλεγμονής της λυηκύθου σε περίπτωση αποτυχίας των αντιβιοωτικών. Διευκρινίζει μάλιστα πως τα οφέλη που παρατηρούμε από την χρήση προβιοτικών στα ιδιοπαθή φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου αφορούν κατά κανόνα την χορήγηση ενός σκευάσματος υπό την ονομασία VSL#3. Του συγκεκριμένο σκεύασμα περιέχει το βακτήριο Lactobacillus reuteri. Αυτό είναι που πιθανότατα ασκεί την ευεργετική δράση στην περίπτωση της ελκώδους κολίτιδας.
Αντίθετα, δηλώνει κατηγορηματικά πως δεν θα πρέπει να τα χρησιμοποιύμε σε καμία περίπτωση στην ενεργή νόσο Crohn. Επίσης δηλώνει πως τα προβιοτικά δεν έχουν θέση ως θεραπεία στην διατήρηση της ύφεσης στην ίδια νόσο.
