Γυναικεία αθλητική τριάδα και αθλητική αμηνόρροια, είναι ο συνδυασμός της μειωμένης διαθεσιμότητας ενέργειας, της διαταραχής του εμμηνορυσιακού κύκλου και της μειωμένης οστικής πυκνότητας. Οι τρεις συνιστώσες της τριάδας
Μειωμένη διαθεσιμότητα ενέργειας
Μπορεί να επισυμβεί με διάφορους συνδυασμούς. Όπως ανέφερα και στο Α’ μέρος ένας τρόπος είναι η υπερβολική άσκηση ενόσω η ενεργειακή πρόσληψη παραμένει σταθερή. Δεύτερος τρόπος είναι η διατήρηση της άσκησης στα συνήθη επίπεδα, αλλά παράλληλα να εφαρμόζεται ακραίος θερμιδικός περιορισμός. Τρίτος τρόπος είναι η ταυτόχρονη υπερβολική άσκηση και ο θερμιδικός περιορισμός στη δίαιτα του αθλητή.
Τα ανωτέρω μπορεί να συνοδεύονται με την ύπαρξη κάποιας διαταραχής πρόσληψης τροφής όπως νευρική ανορεξία ή νευρογενής βουλιμία. Κάτι τέτοιο όμως δεν είναι αναγκαία συνθήκη.
Η ανίχνευση της μειωμένης ενεργειακής διαθεσιμότητας μπορεί να γίνει με τις συνήθεις διαιτολογικές μεθόδους των πολλαπλών ανακλήσεων εικοσιτετραώρου ή με ένα ερωτηματολόγιο συχνότητας κατανάλωσης τροφίμων.
Μειωμένη οστική πυκνότητα
Εδώ τα πράγματα θέλουν προσοχή. Η μέτρηση οστικής πυκνότητας γίνεται με απορροφησιομετρία ακτίνων Χ διπλής ενέργειας (DXA). Όπως δηλαδή γίνεται για τη διάγνωση της οστεοπόρωσης στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Η ερμηνεία τους όμως διαφέρει. Ενώ στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση χρησιμοποιείται κλίμακα τιμών που αφορά το T-score, στις έφηβες και προ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες χρησιμοποιείται το Z-score. Σύμφωνα με το Αμερικανικό Κολλέγιο Αθλητικής Ιατρικής (ACSM), για τις προ-εμμηνοπαυσιακές γυναίκες:
–Μειωμένη οστική πυκνότητα σημαίνει Z-score: -2…έως -1 με ταυτόχρονη παρουσία κινδύνων για την εμφάνιση παθολογικού κατάγματος (κάπνισμα, λήψη γλυκοκορτικοειδών, προηγούμενα κατάγματα, δυσθρεψία κτλ).
–Οστεοπόρωση σημαίνει Z-score: =/< -2 με με ταυτόχρονη παρουσία κινδύνων για την εμφάνιση παθολογικού κατάγματος.
Διαταραχή της εμμηνορυσίας
Εμφάνιση αμηνόρροιας και ολιγομηνόρροιας, όροι που περιέγραψα στο Α΄μέρος.
Θεραπεία, αντιμέτώπιση και διατροφή στη γυναικεία αθλητική τριάδα και αθλητική αμηνόρροια
Η προσέγγιση της συγκεκριμένης διαταραχής απαιτεί την συνεργασία επιστημόνων πολλών ειδικοτήτων. Στην περίπτωση που συνυπάρχει κάποια διατροφική διαταραχή, σημαντικός είναι ο ρόλος που αναμένεται να παίξει ο ψυχίατρος ή ψυχολόγος σε συνεργασία με το διαιτολόγο. Πάμε όμως στα διατροφικά.
Αρχικά πρέπει να γίνει μια αναπροσαρμογή του διαιτολογίου και του πρωτοκόλλου άσκησης. Στην πράξη αυτό σημαίνει περιορισμός της άσκησης προκειμένου να μειωθεί η ενεργειακή δαπάνη μέσω αυτής. Έπειτα, το καθημερινό διατροφικό πλάνο συνίσταται να παρέχει τουλάχιστον 30 kcal/kg άλιπης σωματικής μάζας (FFM) /d. Μάλιστα, για την βελτίωση της οστική πυκνότητας, η παρεχόμενη ενέργεια θα πρέπει να αγγίζει τις 45 kcal/kg (FFM)/d.
Η άσκηση δεν θα πρέπει να σταματήσει εάν δεν συντρέχει σοβαρός ιατρικός λόγος. Θα πρέπει να είναι όμως προσανατολισμένη σε ασκήσεις αυξημένης φόρτισης του σκελετού. Και αυτό, διότι αυτή η μορφή άσκησης προσφέρει την απαιτούμενη μηχανική φόρτιση των οστών που αποτελεί ερέθισμα για την επιμετάλλωσή τους.
Αναφορικά με την σύσταση του διαιτολογίου σε πρωτεΐνη, αυτή θα πρέπει να απαρτίζεται από πρωτεΐνη υψηλής βιολογικής αξίας (περίπου 1,2-1,6g/kg/d).
Επίσης, η διατροφή θα πρέπει να παρέχει καθημερινά την απαιτούμενη ποσότητα ασβεστίου (1000-1300mg/d), βιταμίνης D (400-800 IU/d) και βιταμίνης Κ (60-90μg/d). Τρόφιμα πλούσια σε βιταμίνη D θα βρεις εδώ.
Η φαρμακοθεραπεία στην πλειονότητα των περιπτώσεων περιλαμβάνει την χορήγηση αντισυλληπτικών από το στόμα (OCP), ενώ η χρήση διφωσφονικών δεν συστήνεται (τερατογόνος δράση σε επόμενη κύηση).
