Αγελαδινό γάλα και οστεοπόρωση συσχετίζονται στην αξέχαστη και διαχρονική ατάκα της μητέρας. ‘’Να πιείς όλο το γάλα σου για να ψηλώσεις και να χτίσεις γερά οστά’’. Για την ανάδειξη της καθοριστικής επίδρασης του γάλακτος στην ανάπτυξη, την υγεία των οστών και την πρόληψη της οστεοπόρωσης σπαταλήθηκαν χιλιάδες ευρώ των διαφημιστικών εταιρειών. Άδικα?
Η οστεοπόρωση αποτελεί μια από τις πιο κοινές παθήσεις των οστών. Αποτελεί την πιο κοινή κλινική διαταραχή του μεταβολισμού των οστών. Τα οστεοπορωτικά κατάγματα μάλιστα, συνιστούν σημαντικό αίτιο αυξημένης νοσηρότητας, ευπάθειας και αναπηρίας, ειδικότερα στις ανεπτυγμένες χώρες.
Η προοδευτική απώλεια της οστικής μάζας είναι μέρος της φυσιολογικής διαδικασίας γήρανσης. Αρχίζει μάλιστα μετά από την ηλικία των 30 ετών. Έτσι, μετά τα 30 έτη, η οστική μάζα καθορίζεται από το επίπεδο της μέγιστης οστικής μάζας που αποκτήθηκε (αιχμή οστικής μάζας) και το ρυθμό της απώλειας της που ακολουθεί. Εκτός από την ηλικία, επιπρόσθετοι παράγοντες κινδύνου αποτελούν το φύλο, η κληρονομικότητα, η αγωγή με κορτικοστεροειδή για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 3 μηνών, η υπέρμετρη κατανάλωση αλκοόλ κ.ά. Άλλες φαρμακευτικές ουσίες που σχετίζονται με τον κίνδυνο οστεοπόρωσης είναι η μακροχρόνια θεραπεία με ηπαρίνη, οι ορμόνες υποκατάστασης θυρεοειδικής λειτουργίας, τα αντιεπιληπτικά κ.α.
Αγελαδινό γάλα και οστεοπόρωση: Διατροφή
Η διατροφή συνδέεται στενά με τον κίνδυνο οστεοπόρωσης. Για την επίτευξη της μέγιστης οστικής μάζας και για την μείωση του ρυθμού απώλειας, χρειάζεται επαρκής πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D. Στην πραγματικότητα, στην ανάπτυξη και συντήρηση του οστίτη ιστού εμπλέκεται πλήθος θρεπτικών συστατικών, μετάλλων (ασβέστιο, φώσφορος, μαγνήσιο, ψευδάργυρος, χαλκός, μαγγάνιο), ιόντων όπως το νάτριο και το κάλιο, ενέργειας και αμινοξέων. Ωστόσο, τα πιο συχνά συσχετιζόμενα με την υγεία του οστού είναι το ασβέστιο και η βιταμίνη D.
Οι γενικές συστάσεις περιλαμβάνουν την επαρκή κατανάλωση ασβεστίου σε ποσότητες σύμφωνα με τις συνιστώμενες καθώς και την επαρκή έκθεση στον ήλιο ή την συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D όπου απαιτείται. Ειδικότερα:
Αγελαδινό γάλα και οστεοπόρωση: Ασβέστιο
Το 99% του ασβεστίου συγκεντρώνεται στα οστά και τα δόντια, τα οποία αποτελούν σημαντικές αποθήκες για την διατήρηση των επιπέδων ασβεστίου του ορού. Οι απαιτήσεις σε ασβέστιο εμφανίζουν διαφορές στα στάδια της ζωής, προκειμένου να καλυφθεί η διεργασία της ανάπτυξης στην παιδική και εφηβική ηλικία ή οι ανάγκες στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Οι συστάσεις πρόσληψης ασβεστίου παρουσιάζουν διαφορές μεταξύ των χωρών. Οι διαφοροποιήσεις αυτές πιθανόν να σχετίζονται με την γεωγραφική θέση την κουλτούρα καθώς και με γενετικούς παράγοντες. Όσον αφορά στην απορρόφηση, στον υγιή πληθυσμό απορροφάται από το έντερο το 30-40% του προσλαμβανόμενου ασβεστίου. Ο βαθμός της απορρόφησης του είναι δυνατό να επηρεαστεί από παράγοντες όπως η ποσότητα του προσλαμβανόμενου ασβεστίου, τα σύμπλοκα που σχηματίζει το ασβέστιο, η οξύτητα του γαστρικού περιεχομένου, η ηλικία και τα επίπεδα βιταμίνης D.
Γαλακτοκομικά και ασβέστιο
Το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα αποτελούν σημαντικές πηγές ασβεστίου, υψηλής βιοδιαθεσιμότητας. Κατά την βρεφική ηλικία, το μητρικό γάλα αποτελεί την καλύτερη τροφή για πρόσληψη θρεπτικών συστατικών (συμπεριλαμβανομένου και του ασβεστίου). Ωστόσο το γάλα δεν θα πρέπει να αποφεύγεται μετά τον απογαλακτισμό. Η κατανάλωση γαλακτοκομικών είναι εξέχουσας σημασίας σε όλα τα στάδια της ζωής. Σύμφωνα με μελέτες η περιεκτικότητα των οστών σε μέταλλα ήταν κατά 5.6% χαμηλότερη σε γυναίκες ηλικίας μεταξύ 20-49 ετών που κατανάλωναν λιγότερες από μια μερίδες γαλακτοκομικών την εβδομάδα κατά την διάρκεια της παιδικής τους ηλικίας, συγκριτικά με γυναίκες ίδιας ηλικίας που κατανάλωναν περισσότερες από μία μερίδες εβδομαδιαίως. Επιπρόσθετα, η χαμηλή κατανάλωση γαλακτοκομικών στην παιδική ηλικία συσχετίζεται με δύο φορές μεγαλύτερο κίνδυνο καταγμάτων. Για αυτόν τον λόγο η οστεοπόρωση μπορεί να χαρακτηριστεί ως «παιδιατρική νόσος με γηριατρικές συνέπειες».
Ασβέστιο και υποκατάστατα γάλακτος
Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μείωση της κατανάλωσης αγελαδινού γάλακτος κυρίως λόγω της αντικατάστασης του με φυτικής προέλευσης υποκατάστατα γάλακτος. Η κατανάλωση αυτών όμως θα πρέπει να γίνεται με προσοχή από ορισμένες ηλικιακές ομάδες. Η περιεκτικότητα των υποκατάστατων γάλακτος σε μικροθρεπτικά συστατικά ποικίλλει. Εξαρτάται μάλιστα ιδιαίτερα από τον βαθμό εμπλουτισμού τους. Παράλληλα, λόγω της χαμηλή περιεκτικότητας τους σε πρωτεΐνη δεν ενδείκνυνται για την κάλυψη των ημερήσιων αναγκών. Τα φυτικής προέλευσης υποκατάστατα γάλακτος έχουν λιγότερα κορεσμένα λιπαρά και δεν περιέχουν χοληστερόλη. Ωστόσο κατά την παραγωγή τους συχνά προστίθενται λιπαρά και ζάχαρη, τα οποία έχουν θετική συσχέτιση με μεταβολικά νοσήματα. Τέλος έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε φώσφορο, σελήνιο και κάλιο συγκρινόμενα με το ημιαποβουτυρωμένο αγελαδινό γάλα. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διαφορές σε μικρο- και μακρο- θρεπτικά συστατικά μεταξύ των υποκατάστατων γάλακτος και του αγελαδινού μπορείτε να διαβάσετε εδώ.
Ασβέστιο και αλλεργία στο αγελαδινό γάλα
Η αλλεργία στο αγελαδινό γάλα συναντάται λιγότερο συχνά σε σχέση με την δυσανεξία στην λακτόζη. Στην περίπτωση αυτή, ο ασθενής πρέπει να αποκλείσει εντελώς το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα από το ημερήσιο διαιτολόγιο του. Συνήθως, οι ασθενείς, σημειώνουν χαμηλή συνολική ημερήσια πρόσληψη ασβεστίου, που δεν καλύπτει τις συστάσεις και βρίσκονται σε υψηλότερο κίνδυνο εμφάνισης οστεοπόρωσης.
