Ποια είναι η κατάλληλη διατροφή για αυξημένη ομοκυστεΐνη ορού, ποιες οι φυσιολογικές τιμές ομοκυστεΐνης και ποιες οι επιπτώσεις εάν είναι υψηλή η ομοκυστεΐνη; Οι απαντήσεις σε αυτό το άρθρο-οδηγό.
Τι είναι η ομοκυστεΐνη;
Η ομοκυστεΐνη είναι αμινοξύ, ενδιάμεσο του μεταβολισμού της μεθειονίνης, η οποία αποτελεί ένα από τα απαραίτητα αμινοξέα. Δεν προσλαμβάνεται μέσω της τροφής, αφού παράγεται από την μεθειονίνη. Επίσης, για τον μεταβολισμό της ομοκυστεΐνης είναι απαραίτητη η παρουσία των βιταμινών του συμπλέγματος Β (φολικό οξύ, βιταμίνη Β12, βιταμίνη Β6). Επομένως, η παρουσία ή απουσία των βιταμινών αυτών επηρεάζει τα επίπεδα της ολικής ομοκυστεΐνης στον ορό του αίματος.
Ποια είναι τα φυσιολογικά επίπεδα ομοκυστεΐνης;
Στο ανθρώπινο πλάσμα, η φυσιολογική συγκέντρωση ομοκυστεΐνης είναι 5-15μmol/L. Τα επίπεδα ομοκυστεΐνης είναι υψηλότερα στους άνδρες συγκριτικά με τις γυναίκες. Αυτό μπορούμε πιθανόν να το αποδώσουμε να σε διαφορές στον μεταβολισμό της ομοκυστεΐνης στα δύο φύλα καθώς και στα χαμηλότερα επίπεδα βιταμίνης Β12 και φολικού οξέως στους άνδρες. Σύμφωνα με μελέτη, η μέση συγκέντρωση ομοκυστεΐνης σε άνδρες ήταν 12.6μmol/L, και 9.6μmol/L στις γυναίκες. Επίσης, η πάροδος της ηλικίας είναι ένας ακόμη παράγοντας που οδηγεί σε αύξηση της συγκέντρωσης ομοκυστεΐνης.
Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν τα επίπεδα ομοκυστεΐνης εκτός από τη διατροφή;
Αρχικά, τόσο γενετικοί όσο και επίκτητοι παράγοντες ρυθμίζουν τα επίπεδα ομοκυστεΐνης στην κυκλοφορία του αίματος. Στους μη γενετικούς παράγοντες, ορισμένες βιταμίνες του συμπλέγματος Β (βιταμίνη Β12, φολικό οξύ και βιταμίνη Β6) επιδρούν στην συγκέντρωση της ομοκυστεΐνης στο πλάσμα. Ένας ακόμη μη γενετικός παράγοντας που που αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης υπερομοκυστεΐναιμίας, είναι και η δυσλειτουργία των νεφρών. Όμως, η μέτρια υπερομοκυστεΐναιμία μπορεί να είναι και αποτέλεσμα και του τρόπου ζωής των ασθενών. Για παράδειγμα, το κάπνισμα, η έλλειψη σωματικής δραστηριότητας, η κατανάλωση καφεΐνης και η γήρανση είναι ορισμένες από τις σημαντικότερες καθημερινές συνήθειες. Από την άλλη, στους γενετικούς παράγοντες ανήκει μια μετάλλαξη σε μονοπάτια που εμπλέκονται στον μεταβολισμό της ομοκυστεΐνης. Οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων επίσης καθορίζουν τα επίπεδα ομοκυστεΐνης, όπως αναφέραμε παραπάνω.
Τι συμβαίνει εάν έχω υψηλά επίπεδα ομοκυστεΐνης;
Υπερομοκυστεϊναιμία ονομάζουμε τη μη φυσιολογική αύξηση της ομοκυστεΐνης πάνω από 15μmol/L. Ανάλογα με τις τιμές της ομοκυστεΐνης μπορούμε να την ταξινομήσουμε στα εξής επίπεδα: σοβαρή υπερομοκυστεΐναιμία(>100μmol/L), ενδιάμεση υπερομοκυστεΐναιμία(31-100μmol/L) και μέτρια υπερομοκυστεΐναιμία(16-30μmol/L). Η υπερομοκυστεΐναιμία συνδέεται με διάφορες παθήσεις όπως καρδιαγγειακά νοσήματα, ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο και νευρολογικές διαταραχές. Επιπλέον, συσχετίζεται με αυξημένη συχνότητα εμφάνισης διαβητικής νευροπάθειας σε ασθενείς με διαβήτη τύπου 2 και αποτελεί δείκτη αυξημένου κινδύνου για άνοια, νόσο Alzheimer και για οστεοπορωτικά κατάγματα.
Ομοκυστεΐνη και διατροφή
Αρχικά, οι βιταμίνες Β6, Β12 και το φολικό οξύ έχουν εξαιρετική επίδραση στην υπερομοκυστεΐναιμία διότι είναι ζωτικής σημασίας στον μεταβολισμό της ομοκυστεΐνης. Επίσης, η αύξηση της πρόσληψης τους λειτουργεί προληπτικά στην εμφάνιση υπερομοκυστεΐναιμίας. Η συμπληρωματική χορήγηση φολικού οξέως, σύμφωνα με μεταανάλυση είχε σαν αποτέλεσμα την μείωση της ολικής ομοκυστεΐνης στο πλάσμα κατά 25% περίπου. Η συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης Β12 είχε σαν αποτέλεσμα την μείωση κατά 7% επιπλέον. Μία ακόμη μελέτη όμως έδειξε πως η χορήγηση συμπληρωμάτων Β12 και φολικού οξέως μείωσε τα επίπεδα ομοκυστεΐνης κατά 7% και 23% αντίστοιχα. Οι ερευνητές επίσης παρατήρησαν μείωση κατά 12%, 5% και 43% στα επίπεδα της, με χορήγηση βιταμίνη Β6, Β12 και φολικού αντίστοιχα.
Τρόφιμα στη διατροφή που μειώνουν την ομοκυστεΐνη
| Βιταμίνες | Πηγές |
| Βιταμίνη Β6 | Σολομός, μοσχαρίσιο συκώτι, κοτόπουλο στήθος, πράσινα φυλλώδη λαχανικά (σπανάκι, μαρούλι), ρεβίθια, αυγά, πατάτα, γάλα, δημητριακά πρωινού εμπλουτισμένα, μπανάνα |
| Βιταμίνη Β12 | Αυγά, μοσχαρίσιο συκώτι, μαγιά, σολομός, κίτρινο τυρί, μύδια, γάλα και εμπλουτισμένα τρόφιμα |
| Φολικό οξύ | Μοσχαρίσιο συκώτι, σπανάκι, μαυρομάτικα φασόλια, σπαράγγια, λαχανάκια Βρυξελλών, αβοκάντο, μπρόκολο, φρέσκος χυμός πορτοκάλι |
